Hangi Ağaç Nerede Kullanılır?

Bu yazımızda hangi ağaç nerede kullanılır? hangi ağaç oymacıkta kullanılır? hangi ağaç daha yumuşaktır yada hangi ağaç daha uzun ömürlüdür ve nerede yetişir detaylı şekilde anlatmaya çalışacağız;

Yeryüzünde, narin süs ağaçlarından, dev sekoyalara kadar, yirmi binden fazla ağaç türü olduğu bilinmektedir. Bilinen en yaşlı ağaç, Kaliforniya’da bulunan 4700 yaşındaki bir çam ağacıdır. Bilinen en uzun boylu ağaçsa, Avustralya’da bulunan yaklaşık 150 m boyundaki bir okaliptüs ağacıdır. Ağaç türlerinin en çeşitli olduğu yerler, tropikal yağmur ormanlardır. Ülkemizde de çok sayıda ağaç türü bulunur. Ağaçların biçimleri ve büyüklükleri birbirinden ne kadar farklı olursa olsun, iki bitki grubundan birine aittirler. Açık tohumlular ya da kapalı tohumlular. Kapalı tohumlu bitkiler, tohumu koruyucu bir tabakayla kaplı, çiçekli bitkilerdir. Bilinen bitki türlerinin %90’ı kapalı tohumludur. Açık tohumlu bitkilerse, koruyucu bir tabaka kaplanmamış tohumlar üreten ağaçlar ve çalılardır. Bunlar, çiçek açmazlar. En bilinenleri, servi, çam, ladin gibi ağaçlardır.

Ülkemizde, yılda yaklaşık 40 bin hektar ağaçlandırma çalışması yapılmaktadır. 1973 yılında 20,2 milyon hektar olan orman varlığımız 2015’te 22,3 milyon hektara, 2019’da da 22,6 milyon hektara ulaşmıştır. (Görsel 1.14)

Ağaçlar yapraklarına göre iki ana gurupta incelenir:

• İğne Yapraklı Ağaçlar
• Geniş Yapraklı Ağaçlar

Karaçam, sarıçam, kızılçam, ladin, göknar, ardıç, sedir, Oregon çamı, Amerikan çamı, Amerikan kızılçamı, Sibirya çamı, porsuk çamı iğne yapraklı ağaçlardır. Türkiye’de yetişen ve mobilya endüstrisinde en çok kullanılan

İğne yapraklı ağaç türleri şunlardır:

Çam Ağacının Özellikleri

Sarıçam, beyaz çam, karaçam, kızılçam ve porsuk çamı gibi çeşitleri vardır.

Düzgün elyaflı ve reçineli bir ağaçtır, işlemesi kolaydır.

Boyanabilir, cilalanabilir, tornalanabilir, soyulabilir, renk verilebilir ve iyi çivi tutar.

Fazla reçineli olanları vernikleme ve tutkallamada güçlük çıkarır.

Boyu 50 m’ye kadar çıkabilir.

Tomruk çapı 1 m’dir. (Görsel 1.15/16).

Göknar (köknar) Ağacının Özellikleri

Reçinesiz bir ağaçtır, yıllık halkaları geniştir.

Mantar ve böceklere maruz kalabilir ve dayanıksızdır.

Hızlı bir şekilde kurutulabilir.

Yarılmaya ve çatlamaya eğilimi azdır.

Bununla beraber budaklar çatlayabilir ve düşebilir.

Kolay işlenir, yumuşaktır, çivileme, vidalama ve yapışma özelliği iyidir.

Renk verilebilir.

Biyolojik ömrü 1000 yıldır.

Boyu 75 m’ye kadar çıkabilir.

Tomruk çapı 3 m’dir. (Görsel 1.17/18).

Ladin Ağacının Özellikleri

Yıllık halkaları belirgindir ve düzgün elyaflıdır, kolay işlenir.

Çivi ve vidalama özelliği iyidir.

İyi yapıştırılır, renk verilebilir.

Boyanması ve cilalanması iyidir.

Hızlı ve iyi kurutulur.

Çatlamaya meyli azdır. (Görsel 1.19/20).

Sedir Ağacının Özellikleri

Yıllık halkaları belirgindir.

Reçine oldukça azdır.

Hafif ve yumuşak olduğundan kolay işlenir.

Budak sayısı oldukça fazladır.

Kokulu bir ağaç olduğundan neme ve böceklere karşı dayanıklıdır. (Görsel 1.21/22).

Ardıç Ağacının Özellikleri

Budaklı ve reçineli bir ağaçtır.

Yıllık halkaları belirgindir.

Yumuşak yapılı ve güzel kokuludur.

Yarılmaya müsait olduğundan çivileme ve vidalamada ön delme işlemine ihtiyaç vardır.

Yapıştırma ve cilalama özellikleri iyidir. (Görsel 1.23/24).

Servi Ağacının Özellikleri

Dünya üzerinde ender bulunan doğal servi ormanlarının bir bölümü ülkemizin güneyindedir.

Fıstık çamı ile birlikte Akdeniz’in doğal peyzajını karakterize eder.

Türkülere konu olmuş inceliği, uzun boyu (30-35 m) ve koyu yeşil yaprak dokusu ile uzaklardan dikkati çeker.

Ülkemizde 599 hektar saf servi ormanı bulunmaktadır.

Küçük bir futbol topuna benzeyen kozalakları ve birbiri örtecek şekilde üst üste yerleşmiş pul yaprakları ile diğer iğne yapraklılardan farklıdır.

Türkiye’de doğal olarak yetişen alt türü dallı servidir. (Görsel 1.25/26).

Geniş Yapraklı Ağaçlar

Kayın, meşe, dişbudak, karaağaç, ceviz, akçaağaç, kızılağaç, ıhlamur, kavak, kestane, huş, şimşir, abachi (abahi), limba, elma, armut, gül ağacı, maun, gabon, çınar, tik, pelesenk, kiraz, erik, karaağaç, abanoz şeklinde sınıflandırılabilir.

Türkiye’de yetişen ve mobilya endüstrisinde en çok kullanılan geniş yapraklı ağaç türleri şunlardır:

Kayın (gürgen) Ağacının Özellikleri

Halk arasında gürgen diye adlandırılır. Akgürgen, kırmızı gürgen gibi çeşitleri vardır.

Orta sertlikte, kolay işlenen bir ağaç türüdür.

Nemli ortama dayanıklı değildir.

Bu nedenle daha çok kapalı yerlerde ve kapalı yer mobilyalarında kullanılması doğru olur.

Çivilemede ön delme işlemine gerek vardır.

Kolay yapıştırılır, çok iyi cila kabul eder.

Masif ve kaplama levha hâlinde mobilya üretiminde en çok kullanılan ağaç çeşitlerindendir.

Biyolojik ömrü 900 yıldır.

Boyu 44 m’ye kadar çıkabilir.

Tomruk çapı 2 m’dir. (Görsel 1.27/28).

Dişbudak Ağacının Özellikleri

Sık dokulu, sert ve dirençli bir ağaçtır.

Dayanıklı, dağınık gözenekli ve işlenmesi zordur.

Rendelenen yüzey pürüzsüz ve parlaktır.

Çivilemede ön delme işlemine gerek vardır.

Ağacın açık tonda olması iyi renklendirilmesini sağlar ve çok iyi cila kabul eder.

Boyu 30 m’ye kadar çıkabilir.

Tomruk çapı 1,7 m’dir. (Görsel 1.29/30).

Meşe Ağacının Özellikleri

Çeşitlerine göre orta sert veya sert bir ağaçtır.

Yaş ya da kuru ortamda hava etkilerine karşı dayanıklıdır.

Bünyesinde bulunan tanen maddesi, böcekler tarafından yıkılmasını önler.

Tanenli oluşu nedeniyle yaş olarak işlenirken keskin bir asit kokusu verir.

Biyolojik ömrü 1000 yıldır.

Boyu 53 m’ye kadar çıkabilir.

Tomruk çapı 4 m’dir. (Görsel 1.31/32).

Çivileme güç olduğundan ön delme işlemine gerek vardır.

Yapıştırılması iyidir ancak kireç suyu ve alkali tutkallarla temasında yüzeyde lekelenmeler oluşur.

İyi cila kabul eder.

Metalle temasta mavi renk oluşur.

Masif ve kaplama levha hâlinde mobilya üretiminde en çok kullanılan ağaç çeşitlerindendir.

Ceviz Ağacının Özellikleri

Orta sertlikte, kuru ortamda çok dayanıklı ve mekanik etkilere karşı orta dirençli bir ağaçtır.

Tanenli bir ağaçtır.

Düzgün elyaflı olanları kolay işlenir.

Rendelenen yüzey pürüzsüz ve parlaktır.

Çok çalışır ve çok çeker.

Kolay yarılır.

Çok iyi renk verir ve çok iyi cila kabul eder.

Masif ve kaplama levha hâlinde mobilya üretiminde en çok kullanılan ağaç çeşitlerindendir.

Ayrıca silah sanayisinde tercih edilen ağaç çeşididir. (Görsel 1.33/34).

Kavak Ağacının Özellikleri

Yumuşak ve kaba dokulu bir ağaçtır.

Kolay rendelenir, rendelenirken liflenir.

Yalnız kuru ortamda ve tamamen su içinde dayanıklıdır.

Fiziki etkilere karşı dayanıksız, tutkalla iyi bağlantı kuran, zor verniklenen bir ağaçtır. (Görsel 1.35/36).

Akçaağaç Ağacının Özellikleri

Sık dokulu ve dirençli bir ağaçtır.

Kolay çatlar ve kolay işlenir.

Kuru ortamda dayanıklı, nemli ortamda dayanıksızdır.

Rendelenen yüzey parlak bir görünüm kazanır.

Her renge boyanabilir, çok iyi cila tutar.

Tutkalla bağlantı kurma niteliği iyi, çivi ve vida tutma özelliği orta düzeydedir. (Görsel 1.37/38).

Ihlamur Ağacının Özellikleri

Çok yumuşak, kaba ve gevşek yapılı bir ağaçtır.

Kuru ortamda az çalışır, az şekil değiştirir ve oldukça dayanıklıdır.

Nemli yerlerde çok çalışır, çok çatlar ve kolay çürür.

Kolay ve rahat işlenir.

Vurma, çarpma gibi fiziki etkilere dayanımı zayıftır.

Çivi ve vida ile zayıf, tutkalla  iyi bağlantı kurar.

Ağaç boyalarıyla iyi boyanır.

Yumuşak olduğu için zor verniklenir.

Biyolojik ömrü 1000 yıldır. (Görsel 1.39/40).

Armut Ağacının Özellikleri

Orta sertlikte sıkı dokulu bir ağaçtır.

Kururken çok çeker ve şekil değiştirir.

Kuruduktan sonra az çeker.

Kırılgandır, kolay işlenir.

Nemli ortamda dayanıklı değildir.

Mekanik etkilere karşı dayanıklıdır.

Tutkalla bağlantı kurma, çivi ve vida tutma yeteneği iyidir.

Sıkı dokulu olduğu için çok iyi boyanır ve verniklenir.

Biyolojik ömrü 300 yıldır.

Mobilya sektöründe çok tercih edilen bir ağaç değildir. (Görsel 1.41/42).

Karaağaç Ağacının Özellikleri

Orta sertlikte, dayanıklı ağaçtır.

Mekanik etkilere karşı dayanıklıdır.

Zor işlenir, işlenirken takım ağızlarını köreltir.

Damar süslerinin zenginliğinden dolayı kaplama olarak çok beğenilir.

Tutkalla bağlantı kurma, çivi ve vida tutma yeteneği iyidir.

İyi boyanır ve verniklenir.(Görsel 1.43/44).

Kestane Ağacının Özellikleri

Kereste olarak meşeye çok benzeyen bir ağaçtır.

Kolay işlenir, düzgün yüzey verir.

Oldukça yumuşak ve homojen bir yapısı vardır.

Mekanik etkilere dayanıksızdır.

Kolay işlenir ve kolay çatlar.

Dış hava şartlarına çok dayanıklıdır.

Özellikle su içinde ve nemli ortamda dayanma gücü fazladır.

İyi boyanır ve verniklenir. (Görsel 1.45/46).

Kiraz Ağacının Özellikleri

Sert ve sıkı dokulu bir ağaçtır.

Mekanik direnci azdır.

Yaş iken çok çalışır ve şekil değiştirir.

Rahat ve kolay işlenir.

Rendelendiğinde düzgün ve parlak bir görüntü verir.

Tutkalla bağlantı kurma, çivi ve vida tutma yeteneği iyidir.

İyi boyanır ve verniklenir. (Görsel 1.47/48).

Çınar Ağacının Özellikleri

Yumuşaktır ve kolay kırılır.

Sürtünme, aşınma gibi fiziki etkilere karşı dayanımı zayıftır.

Kolay işlenir.

Kolay çatlar, çok çalışır.

Değişen hava şartlarına dayanıklı değildir.

Bünyesinde tanen olduğu için kolay boyanır ve verniklenir. (Görsel 1.49/50).

Kızılağaç Ağacının Özellikleri

Hafif, yumuşak, gevşek yapılı bir ağaçtır.

Kolay işlenir, parlak ve düzgün bir yüzey verir.

Açık havada dayanıksızdır.

Buna karşılık kapalı yerlerde ve kuru ortamda dayanıklıdır.

Tamamen su içinde kaldığı sürece üstün bir dayanma gücü vardır.

Zamanla rengi koyulaşır ve sertleşir.

Çok iyi boyanır ve iyi verniklenir. (Görsel 1.51/52).

Sığla Ağacının Özellikleri

Dünya üzerindeki tek doğal yayılış alanı Türkiye’nin güneybatısı ile Rodos adasıdır.

Saf ya da başka ağaçlarla karışık ormanlar kurar.

Ülkemizde 1.348 hektar saf sığla ormanı bulunmaktadır.

Ortalama 15-20 m’ye kadar boylanabilen sığla, kalın dallı ve geniş tepeli bir ağaçtır.

İlk bakışta çınarı andırır. Yaşlandıkça, kabuğu koyulaşır ve derin çatlaklı bir görünüm alır.

Dallara uzun saplarla bağlanan yaprakları genellikle beş lopludur.

Gövdesinden çıkarılan balsam kozmetik ve eczacılıkta kullanılır.

Mobilya sektöründe kullanılmayan bir ağaç türüdür. (Görsel 1.53/54).

 

Türkiye’de Yetişmeyen Bazı Ağaç Türleri

Maun Ağacının Özellikleri

Sıkı yapılı ve çok dayanıklı bir ağaçtır.

Nemden ve böceklerden kolay etkilenmez.

Az çalışır, az şekil değiştirir.

Kurudukça sertleşir ve rengi koyulaşır.

Tutkalla bağlantı kuruma, çivi ve vida tutma yeteneği iyidir.

İyi boyanır ve verniklenir. (Görsel 1.55/56).       

Tik (Teak) Ağacının Özellikleri

Sert ve sıkı yapılı bir ağaçtır.

Az çeker, çok az kamburlaşır.

Vurulma, sürtünme, ezilme gibi etkilere karşı dayanımı iyidir.

İşlenen yüzey temiz bir görüntü verir.

Dış hava şartlarına karşı üstün bir dayanma gücü vardır.

Suyu adeta iter, kolay ıslanmaz.

İşlenirken çıkan tozlar sağlığa zararlıdır.

İyi boyanmaz, zor verniklenir.

Polyester ve poliüretan gibi kimyasal tepkimeli vernikler tik ağacı üzerinde sertleşmez. (Görsel 1.57/58).

Limba Ağacının Özellikleri

Yumuşak ve orta sertlikte, kolay işlenen bir ağaçtır.

Değişik hava şartlarından fazla etkilenmez.

Az çalışır ve aşınma direnci iyidir.

Rendelenen yüzey parlak bir görünüm kazanır. (Görsel 1.59/60).

Pelesenk Ağacının Özellikleri

Çok sert bir ağaçtır.

Kuruyken az çeker, az kamburlaşır.

Fiziki etkilere dayanımı iyidir.

Değişik hava şartlarına oldukça dayanıklıdır.

İyi işlenir.

Ancak işlenirken çıkan zımpara tozları sağlığa zararlıdır.

Çok boyar madde taşır.

İyi verniklenir.

Ancak polyester ve poliüretan gibi kimyasal tepkimeli verniklerde olumsuz sonuçlar verir. (Görsel 1.61/62).

Abanoz (Makasar) Ağacının Özellikleri

Çok sert yapılı, sıkı dokulu ve ağır bir ağaçtır.

Buna rağmen işlenmesi kolaydır.

Ancak işlenirken çıkan zımpara tozları gözü ve solunum organlarını rahatsız eder.

Değişen hava şartlarında oldukça üstün dayanım özellikleri gösterir.

Az çalışır, az şekil değiştirir.

Tutkalla iyi bağlantı kurar.

Çok iyi verniklenir.

Rengi solmaz ve kendiliğinden değişmez. (Görsel 1.63/64).

Gül Ağacının Özellikleri

Sert ağaçlardandır.

Ancak kolay işlenir.

Parlak ve düzgün yüzey verir.

Bazı türleri yağlıdır.

Değişik hava şartlarına dayanıklıdır.

Az çalışır, kolay yarılır.

Tutkalla bağlantı kurma özelliği iyi ve ortadır.

İyi verniklenir. (Görsel 1.65/66).

Limon Ağacının Özellikleri

Çok sert ve sıkı yapılıdır.

Değişen hava şartlarına dayanıklıdır.

İşlenmesi zordur fakat temiz ve ipek parlaklığında yüzey verir.

Fiziki etkilere dayanıklıdır.

İşlenirken kendine özgü baharatlı bir koku çıkarır ve solunum organlarını rahatsız eder.

Fiziki etkilere dayanıklıdır.

Çok iyi verniklenir ve görünüşü canlılık kazanır.

Mobilya sektöründe tercih edilmeyen ağaçlardandır. (Görsel 1.67/68).

Saten Ceviz (Amerikan Cevizi) Ağacının Özellikleri

Vatanı ABD’nin güney doğusu ve Meksika’dır.

Rengi ve görünüşü düzgün çizgili freze cevizi andırır.

Göbek odunlu bir ağaçtır.

Orta irilikte gözenekleri vardır.

Dağınık gözenekli olup öz ışınları belirsizdir.

Damar desenleri yerli ceviz kadar hareketli ve güzel değildir.

Kesildiği anda rengi havanın etkisi ile zamanla solar donuk görünüşlü bir hal alır.

Oldukça sert bir ağaçtır.

Perdah edildiğinde güzel bir yüzey verir.

Tutkalla bağlantısı zayıftır.

Zor boyanmasına rağmen iyi verniklenir. Hava kurusu özgül ağırlığı 0,55 gr/cm3’tür.

Türkiye’de kaplama olarak, mobilya sektöründe, iç mimaride geniş ve uzun yüzeylerin kaplanmasında kullanılır. (Görsel 1.69/70).

Kaynak : Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Mobilya ve İç Mekan Tasarımı Alanı Birleştirme Teknikleri 9 Ders Kitabı